Chów brojlerów to jeden z najszybszych sposobów na świeże mięso drobiowe w domowych warunkach. W ciągu zaledwie 6-8 tygodni można uzyskać kurczaka o wadze 2-3 kg. Wymaga to jednak odpowiedniego przygotowania i systematyczności.
Wybór piskląt i rasy
Na rynku dominują dwie rasy: **Ross 308** i **Cobb 500**. Ross 308 rośnie nieco wolniej, ale ma lepszą konwersję paszy i mniejsze problemy zdrowotne. Cobb 500 osiąga większą masę w krótszym czasie, ale jest bardziej wymagający.
Pisklęta kupuj wyłącznie z certyfikowanych hodowli. Cena waha się od 3 do 5 zł za sztukę. Unikaj ofert z internetu od przypadkowych sprzedawców – oszczędność kilku złotych może kosztować całą grupę.
- Odbieraj pisklęta w pierwszym dniu życia
- Sprawdź czy są aktywne i mają czyste oczy
- Pępek powinien być dobrze zagojony
- Unikaj piskląt z widocznymi deformacjami
Brojlery rosną około 50-60 gramów dziennie w szczytowym okresie. To oznacza, że pisklę ważące 40 gramów po 7 tygodniach może ważyć nawet 2,5 kg.
Przygotowanie pomieszczenia
Na każdego brojlera potrzeba **minimum 0,05 m² powierzchni** przez pierwsze 3 tygodnie, później **0,1 m²**. Dla 20 sztuk wystarczy więc pomieszczenie 2 m². Może to być garaż, piwnica lub specjalnie przygotowany kurnik.
Podłoga powinna być sucha i łatwa do czyszczenia. Najlepiej sprawdza się beton pokryty grubą warstwą ściółki – słomy, wiórów lub torfu. Ściółkę wymienia się co 2-3 tygodnie lub dosypuje świeżą warstwę.
Wentylacja to podstawa. Powietrze musi krążyć, ale bez przeciągów. Prosty nawiew i wywiew wystarczą. W zimie można użyć rekuperatora lub po prostu uchylić okno na noc.
Ogrzewanie i temperatura
Pierwsze 3 tygodnie to **krytyczny okres**. Pisklęta nie regulują jeszcze temperatury ciała i każde wychłodzenie kończy się chorobą lub śmiercią.
- **1-7 dzień**: 32-35°C
- **8-14 dzień**: 29-32°C
- **15-21 dzień**: 26-29°C
- **Po 21 dniu**: 18-24°C
Do ogrzewania sprawdzają się promienniki podczerwieni o mocy 250W. Na 20 piskląt wystarczą 2-3 sztuki. Lampy zawiesza się na wysokości 50-60 cm nad podłogą i reguluje w miarę wzrostu.
Obserwuj zachowanie piskląt – jeśli skupiają się pod lampą, jest za zimno. Gdy uciekają na brzegi, za gorąco. Przy odpowiedniej temperaturze rozkładają się równomiernie.
Żywienie i pojenie
Brojlery jedzą **bez przerwy**. Karma musi być dostępna 24 godziny na dobę przez pierwsze 5 tygodni. Dopiero w ostatnim tygodniu można wprowadzić 8-godzinną przerwę nocną, żeby zmniejszyć ryzyko problemów z sercem.
Rodzaje karm według wieku:
- **Starter (0-21 dzień)**: 23% białka, granulacja 1-2mm
- **Grower (22-35 dzień)**: 20% białka, granulacja 3-4mm
- **Finisher (36-49 dzień)**: 18% białka, granulacja 4-5mm
Jeden brojler zużywa około **4-5 kg karmy** w całym cyklu. Na 20 sztuk trzeba więc przygotować 100 kg paszy. Kupowanie w workach 25 kg jest najbardziej ekonomiczne.
Woda musi być świeża i czysta. Pojniki myj codziennie. W pierwszych dniach dodaj do wody **glukozę** (5g na litr) – pomoże pisklętom szybciej nabrać siły.
Brojlery piją około 1,8 litra wody na każdy kilogram zjedzonej karmy. W upalne dni nawet więcej.
Higiena i profilaktyka
Ściółka powinna być sucha. Wilgotność prowadzi do problemów z łapami i układem oddechowym. Jeśli pojawią się mokre plamy wokół pojników, natychmiast je wymieniaj.
Dezynfekcja pomieszczenia przed wprowadzeniem piskląt to standard. Użyj preparatu na bazie chloru lub jodu. Po umyciu wszystko dokładnie wypłucz i wysusz.
Podstawowe zasady higieny:
- Myj ręce przed i po kontakcie z ptakami
- Nie wpuszczaj obcych osób do kurnika
- Czyść pojniki i karmniki co 2-3 dni
- Usuwaj padłe ptaki natychmiast
- Nie pozwalaj na kontakt z dzikimi ptakami
W pierwszych dniach życia warto podać **probiotyki** – wzmocnią florę bakteryjną jelit. Preparaty dostępne są w sklepach zoologicznych, dawkowanie według instrukcji producenta.
Szczepienia i leki
W chowie przydomowym szczepienia nie są obowiązkowe, ale warto rozważyć **szczepienie przeciwko kokcydiozie**. To najczęstsza przyczyna strat w brojlerach.
Kokcydiostatyki dodaje się do wody pitnej od 14 dnia życia przez 5 dni. Preparat kosztuje około 15-20 zł i wystarcza na 50 sztuk. Objawy kokcydiozy to biegunka z krwią, apatia i szybka śmierć.
Nie stosuj antybiotyków profilaktycznie. W razie choroby skonsultuj się z weterynarzem. Pamiętaj o **okresach karencji** – ostatnie 7-14 dni przed ubojem ptaki nie mogą otrzymywać żadnych leków.
Ubój i przetwórstwo
Brojlery są gotowe do uboju po **42-49 dniach**. Wcześniej mięso jest zbyt delikatne, później może być twarde. Optymalną wagą ubojową jest **2,2-2,8 kg**.
Przed ubojem ptaki powinny być głodzone przez **8-12 godzin**. Woda musi być dostępna cały czas. Głodzenie ułatwia patroszenie i poprawia jakość mięsa.
Ubój w warunkach domowych wymaga doświadczenia. Podstawowe etapy:
- Ogłuszenie lub natychmiastowe pozbawienie życia
- Wykrwawienie przez 3-4 minuty
- Oparzenie w wodzie 60-65°C
- Oskubanie (ręczne lub maszynowe)
- Patroszenie
- Chłodzenie w lodówce minimum 24 godziny
Wydajność rzeźna brojlerów to około 70-75%. Z kurczaka o wadze żywej 2,5 kg otrzymasz około 1,8 kg mięsa.
Koszty i opłacalność
Przykładowy rachunek dla 20 brojlerów:
- Pisklęta: 20 × 4 zł = **80 zł**
- Karma: 100 kg × 2,5 zł = **250 zł**
- Ściółka: **20 zł**
- Leki i dodatki: **30 zł**
- Prąd (ogrzewanie): **50 zł**
Łączny koszt: około 430 zł
Z 20 brojlerów otrzymasz około **35-40 kg mięsa**. Koszt kilograma to około **11-12 zł**. W porównaniu z cenami sklepowymi (15-25 zł/kg za bio) to wyraźna oszczędność, nie licząc jakości i pewności pochodzenia.
Pierwszy cykl zawsze kosztuje więcej przez inwestycje w wyposażenie – lampy, pojniki, karmniki. Kolejne hodowle są już znacznie tańsze.